بیماری ام.اس چیست ؟ (۴)
چه کسانی احتمال ابتلاء بالاتری دارند ؟
در سراسر دنیا به نظر می رسد حدود 2.3 میلیون نفر مبتلا به ام اس هستند. ضمن اینکه می دانیم بیماری مسری نیست و مستقیما هم به ارث نمی رسد، اما به نظر می رسد فاکتورهایی وجود دارند که نحوه توزیع بیماری را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می دهند و شاید نهایتا همین مسئله کمک کند که علت بیماری مشخص شود. این فاکتورها عبارتند از جنس، ژنتیک، سن و جغرافیای مناطق و ویژگی های نژادی . مطالعه تمام این عوامل در دانشی می گنجد به نام "اپیدمیولوژی". اپیدمیولوژی دانشی است که احتمال وقوع بیماری، نحوه توزیع آن و کنترل احتمالی بیماری ها و سایر فاکتورهای مرتبط با سلامت انسان را مورد بررسی قرار می دهد. مطالعات اپیدمیولوژیک در بیماری ام اس پیچیدگی هایی دارد که گاها کار را دشوار می سازد اما با همه این دشواری ها لحظه ای متوقف نشده و نخواهد شد.
نتایج مطالعات اپیدمیولوژیک ام.اس
♦سن:
در بیشتر مبتلایان به ام اس سن شروع بیماری بین 20 و 50 سال است. اگرچه ام اس می تواند در کودکان و یا بالغین مسن تر هم روی دهد.
♦عوامل جغرافیایی :
عموما ام اس در نواحی دور از خط استوا شایع تر است . با این حال در یک منطقه با فاصله مشابه از خط استوا میزان شیوع بیماری یکسان نیست. مثلا ام اس در برخی کشورها نظیر رومانی ، نروژ و نیوزیلند تقریبا دیده نشده و این بیانگر این مسئله است که نژاد و جغرافیا به طریق پیچیده ای که نمی دانیم، با یکدیگر تداخل می کنند و میزان شیوع را تعیین می کنند.
مهاجرت از یک منطقه جغرافیاییبه منطقه دیگر نیز به نظر می رسد ریسک ابتلاء به ام اس را تحت تأثیر قرار می دهد بطوریکه ممکن است ریسک را بالاتر از منطقه مورد مهاجرت ببرد و یا پائین تر. گروهی که در سنین اوایل کودکی مهاجرت کرده باشند ریسک ابتلا خودشان برابر ریسک منطقه مورد مهاجرت می شود اما آنها که در سنین بالاتر مهاجرت می کنند ریسک ابتلاءشان مشابه منطقه قبل از مهاجرت است. این تغییر نه برای خود فرد بلکه برای نسل بعدی به وقوع می پیوندد. اگرچه رابطه پیچیده ای بین فاکتورهای محیطی و ژنتیک وجود دارد و نهایتا تداخل این دو ریسک ابتلاء را تعیین می کنند اما به نظر می رسد که مواجهه با برخی عوامل محیطی در سنین کودکی به شرط وجود عوامل ژنتیک خاص، فرد را مستعد ابتلاء به ام اس می کند.
♦جنس :
ام اس حداقل دو تا سه برابر در خانم ها شایع تر است و این نشانگر آن است که احتمالا هورمون ها هم نقشی در ابتلاء به ام اس دارند. این نسبت بر اساس مطالعات جدید به سه تا چهار برابر هم رسیده است.
♦ژنتیک :
فاکتورهای ژنتیک نقش بسیار مهمی در تعیین این که چه کسانی استعداد ابتلاء به ام اس را دارند، ایفا می کنند. شواهدی که برای این ادعا وجود دارد عبارتند از :
بطور متوسط در ایالات متحده از هر 750 نفر یک نفر (0/1 %) به ام اس مبتلا می شوند.
برای وابستگان درجه یک فرد مبتلا به ام اس شامل فرزندان، خواهر و برادرها و یا قل دوم دوقلوهای دو تخمی این احتمال به %5-5/2 افزایش می یابد. در فامیل هایی که چند فرد مبتلا به ام اس دارند این ریسک بازهم بالاتر می رود.
در دوقلوهای تک تخمی (مشابه)، در صورت ابتلا یکی از آنها به ام اس، احتمال ابتلاء دیگری به 25% افزایش می یابد. همین جا مشخص می شود که عوامل ژنتیک هم به تنهایی تعیین کننده ریسک نیستند.
تحقیقات نشان داده است که ام اس در اغلب نژادها روی می دهد از جمله نژاد آفریقایی، آمریکایی، آسیایی . . . اما بیشترین شیوع در میان نژاد کاکاسین اروپای شمالی گزارش شده است.
برای ادامه مطلب در هفته های آینده با ما باشید.
دکتر شکوفه علایی
متخصص بیماری های مغز و اعصاب